คำถามท้ายบทที่ 1

คำถามท้ายบท บทที่ 1

1.สืบค้นจากหนังสือหรือในระบบเครือข่ายอินเตอร์เน็ต เรื่อง การพัฒนามนุษย์ การศึกษา การเรียนรู้และหลักสูตร
ตอบ   การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ หมายถึง  กระบวนการดำเนินงานที่ส่งเสริมให้ บุคลากรเพิ่มความรู้ และทักษะ  มีพฤติกรรมการทำงานที่เหมาะสมกับงานที่รับผิดชอบ   ซึ่งเป็นการเพิ่มศักยภาพของบุคลากรให้สามารถปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

           การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ เป็นการนำศักยภาพของแต่ละบุคคลมาใช้ ในการปฏิบัติงานให้เกิดประโยชน์สูงสุด และสร้างให้แต่ละบุคคลเกิดทัศนคติที่ดีต่อองค์การ ตลอดจนเกิดความตระหนักในคุณค่าของตนเอง เพื่อนร่วมงานและองค์การ เมื่อพิจารณา

   1. มนุษย์ทุกคนมีศักยภาพที่สามารถพัฒนาให้เพิ่มพูนขึ้นได้ ทั้งด้านความรู้ ด้าน ทักษะและเจตคติ ถ้าหากมีแรงจูงใจที่ดีพอ

   2. การพัฒนาศักยภาพของมนุษย์ควรเป็นกระบวนการต่อเนื่อง ตั้งแต่การสรรหา การคัดเลือก นำมาสู่การพัฒนาในระบบขององค์การ

    3. วิธีการในการพัฒนาทรัพยากรมีหลายวิธี จะต้องเลือกใช้ให้เหมาะสมกับลักษณะขององค์การ และบุคลากร

   4. จัดให้มีระบบการประเมินการพัฒนาความสามารถของบุคลากรเป็นระยะ ๆ เพื่อช่วยแก้ไขบุคลากรบางกลุ่ม ให้พัฒนาความสามารถเพิ่มขึ้นและในขณะเดียวกันก็ สนับสนุน ให้ผู้มีขีดความสามารถสูงได้ก้าวหน้าไปสู่ตำแหน่งใหม่ที่ต้องใช้ ความสามารถสูงขึ้น

   5. องค์การจะต้องจัดระบบทะเบียนบุคลากรให้เป็นปัจจุบัน ที่สามารถ ตรวจสอบความก้าวหน้าได้เป็นรายบุคคล  

          การพัฒนามนุษย์ในฐานะที่เป็นมนุษย์ กับการพัฒนามนุษย์ในฐานะที่เป็นทรัพยากรมนุษย์นี้มีความหมายต่อการศึกษา เพราะการศึกษาเป็นกระบวนการในการพัฒนาคน ทั้งในฐานะที่เป็นมนุษย์โดยตัวของมันเองและในฐานะที่เป็นทรัพยากร ซึ่งมีลักษณะที่แตกต่างกัน คือการศึกษาเพื่อพัฒนามนุษย์นั้นเป็นการศึกษาที่เรียกว่าเป็นการศึกษาขั้นพื้นฐาน (การศึกษาระยะยาว) ส่วนการศึกษาเพื่อพัฒนาทรัพยากรมนุษย์คือเป็นการที่สัมพันธ์กับสภาพแวดล้อมของยุคสมัยนั้น(การศึกษาระยะสั้น) เพื่อตอบสนองความต้องการของสังคมในด้านกำลังคนในสาขางานและกิจกรรมต่างๆ

การศึกษา คือ การสร้างคนให้มีความรู้ ความสามารถมีทักษะพื้นฐานที่จำเป็นมีลักษณะนิสัยจิตใจที่ดีงาม มีความพร้อมที่จะต่อสู้เพื่อตนเองและสังคม มีความพร้อมที่จะประกอบการงานอาชีพได้ 

การศึกษาช่วยให้คนเจริญงอกงาม ทั้งทางปัญญา จิตใจ ร่างกาย และสังคม การศึกษาจึงเป็นความจำเป็นของชีวิตอีกประการหนึ่ง นอกเหนือจากความจำเป็น ด้านที่อยู่อาศัย อาหารเครื่องนุ่งห่ม และยารักษาโรค การศึกษาจึงเป็นปัจจัยที่ 5 ของชีวิต เป็นปัจจัยที่จะช่วยแก้ปัญหาทุกๆ ด้านของชีวิตและเป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุดของชีวิตในโลกที่มีกระแสความเปลี่ยนแปลงทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีอย่าง รวดเร็ว และส่งผลกระทบให้วิถีดำรงชีวิตต้องเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วเช่นเดียวกันการศึกษายิ่งมีบทบาทและความจำเป็นมากขึ้นด้วย

หลักสูตร คือ เนื้อหาวิชาและโครงสร้างของประมวลวิชาที่ประกอบไปด้วยการจัดระบบการเรียนการ สอนเพื่อให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์และการเรียนรู้อันจะนำไปสู่ความสำเร็จ ในอาชีพหรือการศึกษาตามวัตถุประสงค์ของหลักสูตรนั้น ๆ

ความหมายของหลักสูตร

ความหมายของหลักสูตร ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน 2552 คือ ประมวลวิชาและกิจกรรมต่าง ๆ ที่กำหนดไว้ในการศึกษา เพื่อวัตถุประสงค์อย่างใดอย่างหนึ่ง

ความหมายของหลักสูตรของนักวิชาการต่างประเทศ

           Good นักวิชาการที่ศึกษาทางด้านหลักสูตร ได้นิยามและให้ความหมายของหลักสูตรไว้ 3 ประการ คือ

1. หลักสูตร หมายถึง เนื้อหาวิชาที่จัดไว้เป็นระบบให้ผู้เรียนได้ศึกษา เพื่อสำเร็จหรือรับประกาศนียบัตรในสาขาวิชาหนึ่ง

2.หลักสูตร หมายถึง เค้าโครงสร้างทั่วไปของเนื้อหาหรือสิ่งเฉพาะที่จะต้องสอน ซึ่งโรงเรียนจัดให้แก่เด็กเพื่อให้สำเร็จการศึกษาและสามารถเข้าศึกษาต่อใน ทางอาชีพต่อไป

3. หลักสูตร หมายถึง กลุ่มวิชาและการจัดประสบการณ์ที่กำหนดไว้ให้ผู้เรียนได้เรียนภายในการแนะนำของโรงเรียนและสถานศึกษา

โอลิวา Oliva กล่าวให้ความหมายของหลักสูตรว่า หลักสูตร คือ แผนงานหรือโครงการที่จัดประสบการณ์ทั้งหมดให้แก่ผู้เรียน ภายใต้การดำเนินงานของโรงเรียน และในทางปฏิบัติหลักสูตรประกอบด้วยจำนวนของแผนการต่าง ๆ ที่เขียนเป็นลายลักษณ์อักษร และมีขอบเขตกว้างหลากหลาย เป็นแนวทางของการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ที่ต้องการ

ดังนั้น หลักสูตรอาจเป็นหน่วย (Unit) เป็นรายวิชา (course) หรือเป็นรายวิชาย่อยต่าง ๆ (sequence of courses) แผนงานหรือโครงการทางการศึกษาดังกล่าวนี้อาจจัดขึ้นได้ทั้งในและนอกชั้น เรียนหรือโรงเรียนก็ได้ ซึ่ง Oliva ได้แบ่งการให้นิยามโดยยึดจุดประสงค์ บริบทหรือสภาพแวดล้อม และวิธีดำเนินการหรือยุทธศาสตร์ ดังต่อไปนี้

1. การให้นิยามโดยยึดจุดประสงค์ (Purpose) หลักสูตรจึงมีภาระหน้าทีที่จะทำให้ผู้เรียนควรจะเป็นอย่างไร หรือมีลักษณะอย่างไร หลักสูตรในแนวคิดนี้จึงมีความหมายในลักษณะที่เป็นวิธีการที่นำไปสู่ความ สำเร็จตามจุดประสงค์หรือจุดมุ่งหมายนั้น ๆ เช่น หลักสูตร คือ การถ่ายทอดมรดกทางวัฒนธรรม หลักสูตร คือ การพัฒนาทักษะการคิดผู้เรียน เป็นต้น

2. การให้นิยามโดยยึดบริบทหรือสภาพแวดล้อม (Contexts) นิยามของหลักสูตร ในลักษณะนี้จึงเป็นการอธิบายถึงลักษณะทั่วไปของหลักสูตรซึ่งแล้วแต่ว่า เนื้อหาสาระของหลักสูตรนั้นมีลักษณะเป็นอย่างไร เช่น หลักสูตรที่ยึดเนื้อหาวิชา หรือหลักสูตรที่ยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง หรือหลักสูตรที่เน้นการปฏิรูปสังคม เป็นต้น

3. การให้นิยามโดยยึดวิธีดำเนินการการหรือยุทธศาสตร์ (Strategies) เป็นการนิยามในเชิงวิธีดำเนินการที่เป็นกระบวนการ ยุทธศาสตร์หรือเทคนิควิธีการในการจัดการเรียนการสอน เช่น หลักสูตร คือ กระบวนการแก้ปัญหา หลักสูตร คือ การอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม การทำงานกลุ่ม หลักสูตร คือ การเรียนรู้เป็นรายบุคคล หลักสูตร คือ โครงการหรือแผนการจัดการเรียนการสอน เป็นต้น

ทาบา Taba ได้ให้ความของหลักสูตรซึ่ง Taba กล่าวถึงความหมายของหลักสูตรว่า หลักสูตรเป็นแผนการเกี่ยวกับการเรียนรู้

2.  อุปมาอุปมัย : เมื่อการศึกษาเปรียบได้กับเครื่องมือการพัฒนามนุษย์ หลักสูตรเปรียบได้กับสิ่งใด

ตอบ เปรียบเสมือนการสร้างเรือ เรือก็เปรียบเสมือนการสร้างหลักสูตร ต้องหาวัตถุดิบในการทำโครงสร้างเรือไปจนถึงประเมินว่าเรือสามารถล่องสู่แม่น้ำ ลำคลองได้หรือไม่ โดยมีครูผู้สอนเป็น

ผู้บังคับทิศทางในการนำลูกศิษย์ไปถึงฝั่งดังนั้นการสร้างเรือนี้จึงเป็นการกำหนดทิศทางในการเดิน ครูก็เช่นกันเปรียบเสมือน  “เรือจ้าง”   คือ การส่งศิษย์ให้ถึงฝั่ง เรือจ้างนั้นล่องลอยตามแม่น้ำ เมื่อศิษย์ตกน้ำ ความเป็นครูนั้นต้องช่วยเหลือ ให้ศิษย์ขึ้นมายังเรือจ้างให้ได้ ให้รอดพ้นจากภยันอันตรายทั้งปวง อบรม สั่งสอน ยกตัวอย่าง หรือผลกระทบที่ตามมาในภายหลัง เพื่อให้ศิษย์ได้มีความรู้ ความเข้าใจ รู้ซึ้งถึงปัญหาต่าง ๆ ให้รอบรู้ทุกด้าน แก้ไขปัญหาอย่างถูกต้อง  ตลอดการเดินทางของเรือจ้างนั้น

สรุปคือ การสร้างหลักสูตรเปรียบเสมือนการสร้างเรือโดยมีครูผู้สอนเป็นผู้นำลูกศิษย์ให้ถึงฝั่งดังนี้

เข็มทิศ คือ เรือทุกลำล้วนแล้วแต่ต้องมีเข็มทิศประจำเรือ เพื่อจะได้รู้ทิศรู้ทางที่กำลังจะแล่นไป เปรียบเสมือนครูและการสร้างหลักสูตร โดยครูจะต้องวางแผนการเรียนการสอนวิชาต่างๆ เพื่อให้เหมาะสมกับลูกศิษย์ นอกจากนี้ ครูยังเป็นผู้คอยสรรหาสิ่งดี และเป็นประโยชน์มาให้กับลูกศิษย์อยู่เสมอ

ฝีพาย คือ เมื่อมีการวางแผนการเรียนการสอนเป็นที่เรียบร้อย ครูก็จะนำความรู้ และประสบการณ์ต่างๆ ที่ตัวเองสั่งสมมานาน นำมาสั่งสอนลูกศิษย์ เพื่อที่ว่าพวกเขาจะได้นำความรู้เหล่านั้นไปเป็นพื้นฐานความรู้ในการดำรงชีวิต และเป็นแนวทางสำหรับหนทางการมุ่งสู่ความสำเร็จในอนาคต

กัปตันเรือ คือ การอยู่ร่วมกันของคนในสังคม ไม่ว่าจะเป็นครอบครัวหรือโรงเรียนต่างจำเป็นต้องมีข้อกำหนดกฎเกณฑ์ขึ้นมา เพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างสันติและมีความสุข สำหรับในโรงเรียนนั้น ครูก็จะเป็นผู้ที่คอยตรวจดูความเรียบร้อยต่างๆ คอยอบรม ตักเตือนในยามที่ลูกศิษย์อาจจะทำผิดโดยไม่รู้ตัว คอยเป็นกำลังใจเมื่อเราท้อถอย และเป็นแรงผลักดันเพื่อให้เราประสบความสำเร็จ

หางเสือ คือ เป็นกลไกในการขับเคลื่อนของเรือ เปรียบได้กับคุณครู ที่จะคอยเป็นแรงผลักดัน และกระตุ้นให้ลูกศิษย์ตื่นตัว และสนใจอยากที่จะเรียนรู้สิ่งต่างๆ รอบตัวอยู่เสมอ ๆ ทุกสิ่งทุกอย่างที่คุณครูทำลงไป ไม่ว่าจะดุ จะเคี่ยวเข็ญสักเพียงไหน นั่นก็เป็นเพราะอยากให้ลูกศิษย์ของท่านรู้จักรับผิดชอบ และมีทางที่เดินที่ดีในภายภาคหน้า